Tìm hiểu về bệnh chết nhanh trên tiêu và các biện pháp phòng trừ

Bệnh tiêu chết nhanh (hay còn gọi là bệnh chết nhanh trên cây tiêu) là một loại bệnh phổ biến trên cây tiêu, cùng với bệnh chết chậm tạo thành cặp “song sát” gây ảnh hưởng nặng nề đến các hộ trồng tiêu. Bài viết này vườn ươm cây giống Tiến Đạt sẽ cùng với bà con tìm hiểu về loại bệnh này: Nguyên nhân, các dấu hiệu và biện pháp phòng trừ tiêu chết nhanh hiệu quả nhất

Bệnh tiêu chết nhanh là gì?

Đây là một loại bệnh đúng như tên gọi của mình, khi cây nhiễm bệnh sau khoảng 2-3 tuần sẽ chết hẳn, các dấu hiệu đi kèm như héo rũ, vàng lá, thối thân… sẽ phát triển rất nhanh trên trụ tiêu trong khoảng 7-10 ngày. Nếu không cách ly, tiêu hủy kịp thời, bệnh sẽ nhanh chong lây lan sang các trụ bên cạnh tạo thành vùng bệnh. Đặc biệt trong mùa mưa.

Bệnh chết nhanh có tên tiếng anh là Quick wilt, Phytophthora foot rot…

Các dấu hiệu nhận biết bệnh tiêu chết nhanh

• Cây đang xanh tốt đột nhiên chuyển sang héo rũ như thiếu nước, nhất là vào buổi trưa.
• Phần lá và các đốt thân sau đó nhanh chóng héo, bứt thử thì thấy khá dai, về sau chuyển sang khô dần
• Cây chết quá nhanh khiến lá không kịp chuyển sang vàng – rụng mà khô héo cùng với cây
• Kiểm tra phần rễ, đặc biệt là cổ rễ thì thấy rễ thối đen, ngửi có mùi hôi
• Thân tiêu và các đốt tiêu chuyển sang màu đen, sau 2-3 tuần thì cây chết hẳn

Nguyên nhân của bệnh tiêu chết nhanh

Bệnh tiêu chết nhanh là sự tấn công đồng thời của 5-7 chủng nấm khác nhau, trong đó chủng Phytophthora thường là tác nhân gây hại chính, các chủng nấm này tấn công cây thông qua các vết thương hở trên tất cả các bộ phận, đặc biệt là phần rễ, nơi nằm sâu trong đất thường xuyên ẩm ướt và là môi trường lý tưởng cho nấm bệnh tấn công

Các vết bệnh thường phát sinh từ các vết chích hút của côn trùng, tuyến trùng (nốt sần, nơi rệp sáp đeo bám) hoặc tác động do con người thông qua việc chăm sóc cây (cắt tỉa cành, làm cỏ bằng cuốc xẻng, bón phân hóa học đậm đặc làm cháy rễ), đôi khi bệnh cũng tấn công vào các vùng tiếp giáp giữa thân và rễ (cổ rễ), các vết nứt trên thân tiêu

Khi xâm nhập vào thân và rễ, các chủng nấm này làm cho hệ thống mạch dẫn bị phá hủy, nước và các chất dinh dưỡng không thể truyền đến các bộ phận của cây. Làm cho cây nhanh chóng héo rũ, tàn lụi và chết nhanh sau đó

Cách phòng trừ bệnh tiêu chết nhanh

Tương tự như bệnh tiêu chết chậm, bệnh chết nhanh cũng phòng trừ là chủ yếu, khi cây nhiễm bệnh nên nhanh chóng đào bỏ mang tiêu hủy (đốt), xử lý đất trong hố trồng. Việc chữa trị thường tốn kém mà ít mang lại hiệu quả. Các biện pháp phòng trừ bao gồm

• Sử dụng cây giống lấy ở những vườn tiêu sạch bệnh, đã được xử lý kỹ ở giai đoạn ươm hom nhân giống cây tiêu
• Không trồng tiêu trên các diện tích trồng cà phê, trồng tiêu hoặc cây công nghiệp khác vừa phá bỏ do bị nhiễm tuyến trùng. Nếu muốn trồng lại phải tiến hành trồng luân canh 2-3 vụ màu, kết hợp với cày xới, phơi đất trong mùa nắng để tiêu diệt mầm bệnh tuyến trùng còn sót lại
• Hố trồng tiêu cần trộn thêm các loại nấm đối kháng như Trichoderma, đồng thời bổ sung hằng năm bằng cách đổ gốc, trộn vào phân chuồng hoặc phun xịt qua lá
• Thường xuyên thăm nom vườn tiêu, cắt tỉa cành cây trụ sống, tạo môi trường thông thoáng nhất là mùa mưa
• Có biện pháp thoát nước kịp thời trong những đợt mưa kéo dài, tốt nhất nên vun cao phần gốc, đào rãnh thoát nước giữa các hàng trụ tiêu
• Mùa khô khi tưới nước nên tưới tập trung, tránh tưới tràn, dễ mang mầm bệnh lây lan từ cây này qua cây khác
• Các cành ngang sát gốc nên cắt bỏ, sao cho phần tán cách mặt đất ít nhất 20-30cm
• Chỉ sử dụng phân bón hóa học vào những giai đoạn nhất định, nên chia nhỏ thành nhiều đợt bón trong năm, khi bón nên giữ cho đất đủ ẩm hoặc hòa tan vào nước tránh làm hệ thống rễ tơ bị xót rễ, cháy rễ
• Nên cân đối giữa việc bón phân hữu cơ và phân vô cơ. Tạo môi trường thuận lợi cho vi sinh vật phát triển, tăng độ tơi xốp của đất, các vườn tiêu sử dụng thuần phân hóa học dễ dẫn đất bị chua, bị chai cứng, đây chính là môi trường thuận lợi cho nấm bệnh phát triển
• Hàng năm tiến hành phun các loại thuốc trị tuyến trùng, trị rệp sáp nhất là mùa mưa, nên phun định kỳ để phòng trừ cho dù chưa có dấu hiệu của bệnh
• Trong quá trình chăm sóc tiêu, hạn chế làm tổn thương hệ thống rễ, khi làm cỏ ở phần gốc nên nhổ bằng tay. Có thể tốn công nhưng sẽ an toàn hơn
• Ngoài ra, còn một biện pháp khác là sử dụng các giống tiêu sinh trưởng mạnh, năng suất cao như tiêu vĩnh linh, tiêu trâu, tiêu sri lanka… đây là những giống tiêu có khả năng phát triển và phục hồi bộ rễ cực nhanh, góp phần hạn chế phần nào được bệnh tiêu chết nhanh

Cách xử lý bệnh tiêu chết nhanh

Việc chữa trị, xử lý bệnh tiêu chết nhanh nên tiến hành ngay khi thấy cây có dấu hiệu héo rũ, nên áp dụng các biện pháp hóa học để mang lại hiệu quả nhanh, các biện pháp sinh học sẽ bổ sung ở giai đoạn 2

Giai đoạn 1:

• Sử dụng các thuốc có chứa hoạt chất Mancozeb, Metalaxyl, Validamycin. Pha chung với nhau vào phi 200L sau đó dùng dụng cụ sục gốc chuyên dục để bơm 5-7L thuốc vào đất (tùy theo vóc dáng của trụ tiêu). Sục gốc nên tiến hành 3-4 lần, mỗi lần cách nhau 7-10 ngày (lần 2 cách lần 1 7 ngày, lần 3 cách lần 2 10 ngày, lần 4 cách lần 3 15 ngày)
• Phần lá sử dụng thuốc Aliette và thuốc chứa hoạt chất Metalaxyl pha chung phun đẫm 2 mặt lá. Việc phun thuốc nên tiến hành sau khi sục gốc 1-2 ngày để tạo điều kiện cho các hoạt chất được bơm ở rễ có thể truyền đi khắp các bộ phận và tiêu diệt nấm bệnh, phun qua lá tiến hành 3 lần (mỗi lần cách nhau 7-10 ngày)
• Tỷ lệ pha thuốc như sau
• Sục gốc: Phi 200 Lit tiến hành pha : 500gr thuốc LANDCRUISER 800WP (hoạt chất mancozeb) + 200gr thuốc FORTUNER 350WP (hoạt chất Metalaxyl) + 500ml thuốc VALYGOLD 5SL (hoạt chất Validamycin)
• Phun qua lá: Phi 200 Lít tiến hành pha: 400gr Aliette + 200gr thuốc FORTUNER 350WP

Giai đoạn 2: Sau khi kết thúc giai đoạn 1 (khoảng 30-40 ngày) nếu thấy cây có dấu hiệu hồi phục, tiến hành các biện pháp sinh học, bổ sung nấm đối kháng Trichoderma và các vi sinh vật hữu ích thông qua các chế phẩm như BioSol, BioGel

Vừa rồi là một số thông tin về bệnh chết nhanh trên cây tiêu, hy vọng với những thông tin này, bà con sẽ có thêm kinh nghiệm và cách xử lý khi gặp phải loại bệnh này. Chúc bà con thành công và có những vụ mùa bội thu

Hiện nay một số giống tiêu có khả năng sinh trưởng mạnh, bộ rễ phát triển nhanh, giúp phần nào hạn chế được bệnh chết nhanh chẳng hạn như giống tiêu Sri lanka, giống tiêu trâu, giống tiêu vĩnh linh… bà con có nhu cầu mua cây giống, xin liên hệ theo thông tin sau

TRUNG TÂM GIỐNG CÂY TRỒNG TIẾN ĐẠT
Địa chỉ: 280 Nguyễn Lương Bằng, TP. Buôn Ma Thuột, Đăk Lăk (Cách Viện Eakmat 500m)
Vườn ươm cây: 304/57 Nguyễn Lương Bằng, TP. Buôn Ma Thuột, Đăk Lăk
Giấy phép kinh doanh: 40A8026362
Điện thoại tư vấn: 0967 333 855 (Viettel) – 0944 333 855 (Vina) – Gặp Thu